تصویب یک قانون مهم بین‌المللی در حوزه مس و آمادگی ایران

تصویب یک قانون مهم بین‌المللی در حوزه مس و آمادگی ایران

 پس از اقدام اتحادیه اروپا، ژاپن، هند، چین و کانادا به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان که با ابلاغ قانون از «مس» به‌عنوان ماده امنیتی برای اقتصاد و صنعت یاد کرده بودند؛ آمریکا هم مس را در فهرست فلزات «حیاتی و امنیتی» قرار داد. مس از مهم‌ترین ماده موردنیاز جهان برای مهار گرم‌شدن زمین و کاهش انتشار آلاینده‌ها به شمار می‌رود؛ استفاده گسترده از مس در تراشه‌های هوشمند، باتری‌های بردبلند، زیرساخت‌های انرژی و ادوات انتقال انرژی پاک، شاهدی بر این مدعاست. بدون شک با تصمیم کانادا و اتحادیه اروپا و نیز آمریکا در برجسته کردن جایگاه فلز سرخ به‌عنوان یکی از فلزات حساس، حیاتی و کمیاب، شاهد تحولی در عرضه و تقاضای این فلز راهبردی و تأثیر مستقیم آن در بازار آینده آن خواهیم بود. در چنین وضعیتی و با توجه به اهمیت روزافزون فلز مس و چشم‌انداز خیره‌کننده آینده بازار این محصول، بدون تردید جایگاه ایران به‌عنوان یکی از کشورهای مهم تولیدکننده مس در تحولات بین‌المللی بسیار پررنگ‌تر و برجسته‌تر خواهد شد. به همین منظور «روابط عمومی شرکت مهندسی و توسعه صنایع ملی مس ایران(متمم)» در گزارشی به بررسی این رویداد پرداخته است.

 مهندس بابک اشجع مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه صنایع ملی مس ایران در خصوص چرایی این اقدام از سوی مهم‌ترین بازیگران اقتصاد جهان می‌گوید: اروپا و آمریکا به خاطر آینده، فلز مس را فلز امنینی اعلام کردند. همین قانونی که اروپایی‌ها با عنوانCBAM تصویب کردند، منظورشان این است که مقدار کربن نباید بیش از حد مجاز باشد و اگر تولیدکنندگان فلزات این‌ها را رعایت نکنند جریمه می‌شوند که در همین راستای حیاتی و امنیتی عنوان کردن مس قابل ارزیابی است.

آنچه از هم اکنون به عنوان یکی از دغدغه‌های بسیار مهم دست‌اندرکاران صنعت مسبه شمار می‌رود و این دغدغه را با برخی مسئولان ارشد نیز در میان گذاشته و مطرح کرده‌اند، همان چیزی است که در اول اکتبر سال گذشته از سوی اتحادیه اروپا به عنوان «مکانیزم تنظیم مرز کربن» (CBAM) عنوان شده است. طبق این سیاست جدید اتحادیه اروپا، تا سال 2026 قیمت‌گذاری کربن بر تمام واردات این بلوک اعمال خواهد شد. در واقع، تجارت با شرکت‌های اروپایی بدون رعایت این سیاست امکان‌پذیر نخواهد بود و همین امر برای تشویق تامین‌کنندگان جهانی برای گذار به سیاست‌های سبز کافی است.

مطابق این دستورالعمل جدید، بر واردات محصولات کربن‌زا - محصولاتی که در تولید آنها دی اکسیدکربن تولید می‌شود - عوارض اعمال می‌شود تا به این طریق شرکت‌های اروپایی که مجبور به پیروی از قوانین سختگیرانه آب و هوایی این قاره هستند، با رقابت ناعادلانه تولیدکنندگان خارج از این اتحادیه مواجه نشوند.

 قوانین جدید اتحادیه اروپا تحت عنوان CBAM (Carbon Boarder Adjustment Mechanism) تأکید دارد: «از سال 2026 تولیدکنندگان فلزات در دنیا و یا واردکنندگان فلزات به اتحادیه اروپا در صورت تولید کربن بیش از حد مجاز، ملزم به پرداخت جریمه هستند. به‌نحوی‌که تا سال 2030 میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای باید به میزان 55 درصد سال 1990 کاهش یافته و تا سال 2050 به صفر مطلق کاهش یابد.

 در این خصوص مهندس اشجع با اعلام اقدامات و برنامه‌ریزی شرکت مهندسی و توسعه صنایع ملی مس ایران برای مواجهه با قانون CBAM تصریح می‌کند: شرکت متمم، به منظور کاهش ریسک فروش و صادرات وفق قانون CBAM، نسبت به کاهش ردپای کربن در تولیدات اقدام موثر خواهد کرد.

تحلیل چالش‌های این وضعیت چندان دشوار نیست، تصور کنید کسی که مثلاً ژنراتور می‌سازد، اگر از شرکت مس کاتد بخرد و در این ژنراتور استفاده کند او هم باید جریمه پرداخت کند و مهم این است که تا سال 2050 این میزان کربن باید به صفر برسد.

 شکی نیست که احتمالاً آینده‌پژوهان به نتایجی در خصوص معدن دست یافتند که این گونه در زیر پوست جهان معدن رخدادهایی در حال وقوع است؛ تکاپوهایی که در نهایت به ارتقای وضعیت صنعت مس ایران به‌عنوان یکی از تولیدکننده‌های مؤثر مس و مالک بزرگ‌ترین معدن روباز مس خاورمیانه نیز کمک قابل توجهی خواهد کرد.

 البته در این خصوص توجه به روندهای جهانی و استفاده از تجربه آن‌ها بسیار مهم است. به عنوان مثال صنایع مس شیلی تا سال 2019، صرفاً 3.6 درصد از کل انرژی برق مصرفی خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین می‌کرد که صرفاً در مدت کوتاه چهار سال اخیر تا سال 2022، با افزایش نیروگاه‌های تجدیدپذیر خود، موفق شد معادل 50 درصد از انرژی برق خود را از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین کند.

مدیرعامل متمم، استفاده از تجربه سایر کشورها برای تحقق اهداف این شرکت را قطعی می‌داند و با اشاره به برنامه‌ریزی‌ها برای عبور از چالش‌هایی همچون انرژی و آب می‌افزاید: تنها راهبرد حل این مسائل، تولید انرژی برق پایدار شرکت مس (با تأکید بر تحقق کلیه معیارهای فنی، اقتصادی و زیست محیطی)، ورود قدرتمندانه به اجرای زنجیره کامل تولید انرژی‌های تجدیدپذیر شامل احداث کارخانه تولید پنل خورشیدی، اجرای نیروگاه‌های خورشیدی و بادی و در نهایت ورود به حوزه تولید هیدروژن سبز است.

بدون تردید پیش‌نیاز این امر بر اساس نظر کارشناسان، عملیاتی کردن نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ‌مقیاس با قید فوریت و پرهیز از هرگونه توسعه نیروگاه‌های فسیلی است. لذا در راستای تضمین تأمین برق پایدار خط تولید و طرح‌های توسعه، افزایش بهره‌وری، کاهش قیمت تمام‌شده، رعایت الزامات بین‌المللی زیست محیطی و توسعه بازار هدف، استفاده از تجربه کشورهای موفق در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و هیدروژن سبز موثر خواهد بود و در این میان احداث نیروگاه‌های بزرگ‌مقیاس خورشیدی باید در اولویت قرار گیرد.